میلگرد یا همان آرماتور یک میله، شبکه یا کابل فولادی است که به منظور تقویت مقاومت سازه های بتنی از آن استفاده می کنند. معمولا از میلگرد به عنوان یک عنصر اصلی در ساختمان سازی یاد می کنند.
امروزه ساختمان سازی بسیار پیشرفت کرده است و هر چه جلوتر می رویم نیازها، خواسته ها و ایده آل ها نیز تغییر می کنند. ساختمان ها برای داشتن استحکام و مقاومت نیاز به ابزارهای ویژه ای دارند که در این میان باید به نقش میلگرد اشاره کرد .امروزه میلگرد ها از کف ساختمان گرفته تا ستون ها و… مورد استفاده قرار می گیرند.
در سال 1800 میلادی جوزف لوئیس (Joseph Louis) برای نخستین بار پی برد که با افزودن میله های فولادی نازکی به بتن میتوان مقاومت آن را در رویارویی با نیروهای کششی تا حد قابل توجهی افزایش داد و در نهایت سازهای ساخت که هم در برابر نیروهای کششی و هم نیروهای فشاری مقاومت چشمگیری داشت باشد. به تدریج استفاده از این میله های فولادی افزایش پیدا کرد و شرکتهای ساختمانی نیز تصمیم به استفاده از این محصول در سازه های خود گرفتند. اما هنوز روش استانداردی برای تولید میلگرد وجود نداشت.
میلگرد ها بدون استاندارد مشترکی تولید می شدند تا اینکه در سال 1878 میلادی اولین سیستم برای تولید استاندارد این میله های فولادی نازک توسط تادئوس هیات (Thaddeus Hyatt) ارائه شد. محبوبیت این فرآیند در سال 1900 میلادی به تدریج افزایش یافت تا جائیکه در دهه 1950 اکثر شرکتهای ساخت و ساز در ایالات متحده آمریکا از میلگرد به منظور تقویت بتن در سازه های خود استفاده میکردند.
میلگرد طی مراحل ذوب، ریختهگری، تولید شمش و نورد ساخته میشود. روشهای ساخت میلگرد را میتوان به سه دسته زیر تقسیمبندی کرد:
فولاد در معرض حرارتی بالاتر از دمای بحرانی برای تبلور مجدد قرار میگیرد و حالت پلاستیک به خود میگیرد. سپس، شکل و ابعاد آن به وسیله دستگاه نورد، به شکل میلگرد درمیآید.
میلگردهای گرم نوردیده در حالت سرد، تحت عملیاتهای مکانیکی نظیر پیچاندن، کشیدن، نورد کردن و یا گذراندن از حدیده قرار میگیرند.
میلگردهای گرم نوردیده در حالت گرم، تحت عملیاتهای مکانیکی نظیر گرمایش و آب دادن قرار میگیرند.
میلگرد، به پروفیلی با سطح مقطع دایرهای و توپُر گفته میشود که نوعی میله فولادی است که در سایزهای متفاوتی ساخته می شود و برای بتن ریزی مورد استفاده قرار می گیرد. در اکثر سازه های دست بشر از بتن به منظور استحکام استفاده بنا می شود. اگرچه بتن مقاومت بالایی در برابر نیرو های فشاری دارد و برای خرد کردن این ماده به نیروی فشاری فوق العاده ای احتیاج است، اما یک نقطه ضعف نیز دارد. بتن مقاومت چندانی در برابر نیروهای کششی و چرخشی ندارد، همین جا است که میلگرد پا به میدان میگذارد و از سازه ها در مقابل نیروهای کششی محافظت می کند. در واقع از این محصول فولادی برای تقویت بتن استفاده می شود. یکی از زمان هایی که افزایش مقاومت کششی بتن به لطف میلگرد ها، از ما محافظت می کند، هنگام وقوع زلزله است. در این مواقع آنچه مانع از ترک خوردن و شکستن بتن می شود، میلگردهای به کار رفته در آن است. آنها همچون محافظان سازه ها عمل میکنند تا ساکنان در امنیت باشند.
میلگرد، کاربردهای زیادی در ساخت ساختمان و دیگر سازههای عمرانی دارد. از سازههایی که اغلب با میلگرد ساخته میشوند، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1.ساختمان: دال، دیوار، تیر، ستون، فونداسیون و غیره
2.پل: عرشه، شاهتیر، پایه، تکیهگاه و غیره
3.تونل: قاب، سگمنت، راک بولت و غیره
4.سد و دیگر سازههای بتنی
در استانداردهای معتبر دنیا برحسب شرایط اقلیمی هر کشور فرآیندهای تولید بهطور کاملاً روشن و با لحاظ پارامترهای مختلف تحت کنترل قرار میگیرند:
در کشور ژاپن که از نظر شرایط اقلیمی کشوری زلزله خیز است، استاندارد ملی آن کشور (JIS) آنالیز شیمیایی را متناسب با فرآیند تولید (از روش آلیاژی) تعریف مینمایند و هیچگونه اشارهای به فرآیند تولید از طریق عملیات حرارتی (ترمکس) ننموده است و به عبارت دیگر مصرف میلگردهای ترمکسی در آن کشور توصیه نمیشود.
در کشورهای اروپائی که از نظر زلزله خیزی در ردهی کشورهای امن هستند و نسبت به کشور ژاپن خطر زلزله در آنها بسیار پائین تر است، روش ترمکس (عملیات حرارتی) را مدنظر قرار داده و آنالیز شیمیایی را متناسب با فرآیند تولید آرماتور با روش فوقالذکر در نظر گرفتهاند.
در استاندار ملی ایران به شماره ٣١٣٢ که برگرفته از چندین استاندارد مرجع اروپایی EN, DIN, و ژاپن JIS و آمریکا ASTM و ISO است هر دو روش، در نظر گرفته شده است.
استحکام ساختمانها به میلگردهای بهکار برده شده در پی و اسکلت متکی است. بنابراین استفاده از میلگرد تقلبی به جای کالای اصل، باعث به خطر انداختن سلامت سازه و جان افراد خواهد شد.
هنگام تحویل بار توجه کنید و موارد زیر را بررسی کنید تا کالای غیر اصل را دریافت نکنید:
اغلب کارخانهها نماد اختصاصی بر روی میلگرد حک میکنند که باعث تمایز آن از سایر برندها میشود. همچنین علائم حک شده روی میلگرد به استاندارد و روش تولید این محصول نیز اشاره دارد.
همراه با بار تحویل داده شده، سرتیفیکیت یا گواهینامهای ارائه میشود که در آن آنالیز ترکیب شیمیایی و نتایج تستهای مکانیکی بر روی آن ثبت شده و توسط آزمایشگاه تایید شده است.
میلگردها را باید از نظر ظاهری بررسی کنید تا سالم باشند. میلگردها به رنگ سیاه و تیره تولید میشوند. در صورتیکه که تغییر رنگی بر روی بدنه مشاهده کردید، یعنی به رنگ قهوهای، زرد یا قرمز رنگ بود، از تحویل بار خودداری نمایید. تغییر رنگ میلگرد به دلیل نگهداری در شرایط نامناسب و خورنده اتفاق میافتد.
1.در زمان انبار کردن میلگردها حتما آن ها را با یک روکش ضد آب بپوشانید. قرار دادن طولانی مدت میلگردها در محیط باز میتواند باعث زنگ زدگی آنها شود و سطح بهره وری آنها را پایین بیاورد.
2.کارخانههای متعددی در زمینه تولید میلگرد فعالیت دارند .به طور کلی میتوان گفت که کشور ما از لحاظ تولید میلگرد به مرحله خود کفایی رسیده و در این زمینه به کشورهای دیگر وابسته نیست. علت این مسئله این است که حجم استفاده از میلگرد در ساختمان سازی و صنایع مختلف زیاد است.
عباس زاده